شرح اختیارات گسترده مهندسین ناظر و محدودیتهای آنها ، اشاره مختصری به بحث تعویض ناظر ، در صورت محرومیت انتظامی مهندس ناظر ادامه نظارت کارهایی که از قبل دارد بلامانع است ، عدم پرداخت خسارت توسط بیمه گر درصورت تخلف بیمه گزار از قانون ، اقرار مهندس ناظر در دادگاه بالاترین دلیل است !! ، محکومیت شهرداری در عمل نکردن به دستورات مهندس ناظر با بازخوانی پرونده

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

این جلسه اولین جلسه مربوط به سفر چهارم جلسات حقوق مهندسی می باشد که این سفر یا سرفصل؛ مطالب عنوان شده در کانال حقوق مهندسی در سفر های اول تا سوم را بسیار عمیق تر ودقیق تر مورد بررسی قرار خواهد داد. این سرفصل ها بر اساس پیش نیاز های حقوقی تنظیم شده اند نه بر اساس پیش نیاز های فنی. زیرا مخاطبین ما مهندسان پنج گانه ساختمان هستند نه حقوق دان و وکلاء. مهندسان مطالب فنی را در دانشگاه ها فرا گرفته اند و آنچه برای آموزش لازم دارند مباحث حقوقی میباشد.

• همانگونه که درجلسات گذشته عنوان کردیم مسئولیت مهندس ناظر بسیار زیاد بوده و متقابلاً اختیارات وی نیز زیاد می باشد. یک اصلی در تدوین قوانین وجود دارد بر این مبنا که اختیارات و مسئولیت های هر مقامی و هر سِمَتی میبایست باهم متناسب و همسنگ باشند. اختیارات مهندس ناظر آنقدر زیاد است که اگر از نظر حقوقی گزارشات درموعد مقرر به شهرداری ها توسط مهندس ناظر ارائه گردد و ناظر دستور تخریب و یا عدم استحکام سازه را بدهد ؛ هیچ مقام  و مسئولی در کشور نمیتواند استحکام آن سازه را تائید نماید مگر آنکه تعویض ناظر پیش بیایدکه آنهم به این راحتی نیست و این موضوع را درسر فصل خودش تشریح کرده ایم. در ساختمانی درمنطقه الهیه تهران ، ناظر معماری در موعد مقرر و در حین اجرای کاشی کاری سرویس های بهداشتی متوجه اشکالات اجرایی شده و به مالک تذکر میدهد و نهایت به شهرداری هم گزارش در موعد ارائه داده بود . باتوجه به اینکه درمنطقه الهیه تهران ارزش هر متر مربع ساختمان بیش از 30میلیون تومان می باشد و خریداران با توجه به پرداخت این رقم انتظار دارندکه ساختمان خریداری شده بدون عیب و نقص باشد، مهندس ناظر نسبت به این موضوع حساسیت نشان داده و از صدور پایانکار خودداری کرده و موضوع  به شورای انتظامی کشیده می شود و ناظر معماری که تک ناظره هم بود با ارائه مدارک و مستندات از شکایت سازنده در خصوص عدم همکاری در صدور پایان کار تبرئه می شود .

• همانطور که در خصوص مسئولیت واختیارات مهندس ناظر اشاره کردیم لازم است درخصوص محدودیت های مهندس ناظر هم اشاراتی داشته باشیم.

مهندسان ناظر همزمان نمیتوانند مجری ساختمانی باشد که نظارت آن ساختمان را بر عهده دارد و این از بدیهیات است

• و در مبحث دوم هم ذکر شده و جرم انتظامی دارد.حتی ناظر نمیتواند پیمانکار جزء و یا کل ساختمان باشد.مثلاً ناظر نمی تواند پیمانکار اسکلت و یا سقف و یا هر قسمت دیگر از ساختمان باشد.همچنین مهندس ناظر نمی تواند در معاملات فروش واحد و یا زمین تحت نظارت خود دخالت داشته باشد. مهندس ناظر حتی در مورد خرید مصالح مورد نیاز برای احداث ساختمان تحت نظارتش نمی تواند دخالتی داشته باشد.

ناظر فقط می تواند در صورت تمایل به خرید یکی از واحد های آپارتمان تحت نظارتش؛ بعد از صدور پایانکار و صورت مجلس تفکیکی، اقدام نماید.

اما مهندس ناظر می تواند همزمان هم ناظر باشد و هم مهندس محاسب ساختمان تحت نظارتش.

توصیه میشود که مهندس ناظر در این رابطه یک قرارداد مکتوب جداگانه ای با مالک داشته باشد تا در آینده مالک پول های پرداختی بابت محاسبات و یا طراحی را به عنوان دریافت خارج از تعرفه ؛ ادعا نکند و لازم است که حق الزحمه طی دریافت چک باشد و شماره چک در متن قرارداد محاسبه ویا طراحی درج گردد.

اما نکته بسیار بسیار مهم این است که مهندس ناظر باید دقت نماید که به هیچ وجه شماره کارت عابر بانک و یا شماره حساب بانکی خود را در اختیار مالک و یا ابواب جمعی وی نگذارد.

زیرا مالک برای اینکه ناظر را اذیت کندمی تواند مبلغی ولو ناچیز را به حساب ناظر واریز کرده و به اتکای همین مبلغ ناچیز می تواند درشورای انتظامی ومراجع قضایی از ناظر شکایت کرده و مدعی شود که ناظر از وی درخواست پول بیش از تعرفه کرده است و در اینگونه مواقع ناظر نمیتواند این موضوع را اثبات کند.

• در جلسات گذشته به تفصیل درخصوص تعویض ناظر صحبت شده است اما دراینجا اشاره ای ولو کوچک باید به بحث استعفای ناظر داشته باشیم. این نکته بایدمورد توجه قرارد گیرد که به هیج عنوان موضوعی به عنوان استعفای مهندس ناظر وجود ندارد.ناظر نمیتواند به صورت خودسرانه اعلام کند که از نظارت استعفا داده است.تا زمانی که مهندس ناظر جدیدنامش درپروانه ساختمانی درج نگردد؛ مهندس ناظر قدیم باید به وظایف خود عمل نماید و همچنان مهندس ناظر محسوب خواهد شد.اصالت و هویّت پروانه ساختمانی به وجود مهندس ناظر بستگی دارد. اگر درپروانه ساختمانی اسم مهندس ناظر نوشته نشده باشد آن پروانه باطل است.ناظر نمیتواند خودسرانه کار را رها کرده و اعلام استعفا نماید حتی اگر شهرداری کار را تعطیل کرده باشد یا نکرده باشد.اگر ناظر کار را رها نماید و در این مدت حادثه جانی و مالی اتفاق بیفتد ؛ ضامن خواهد بود .تعویض ناظر باید با توافق مالک انجام شود و یا مهندس ناظر فوت کرده باشد.یا ناظر در دسترس نبوده و خارج ا ز کشور رفته باشد .قابل ذکر است که حتی با رای کمیته داوری مبنی بر تعویض ناظر؛ ناظر تا طی مراحل قانونی تعویض ناظر و صدور پیرو پروانه که درجلسات گذشته ذکر گردید و تا زمانی که نام او درپروانه ساختمانی وجود دارد ؛ حکم مهندس ناظر آن ساختمان را خوا هد داشت و باید ناظرین به این موضوع دقت داشته باشند .

قابل ذکر است در صورتی که حتی رای کمیته  داوری مبنی بر تعویض ناظر صادر شود شهرداری تا زمان تکمیل فرم سه وجهی تعویض ناظر که درجلسات 69 تا 72 در خصوص آن  توضیح داده شد و صدور پیرو پروانه، این رای را نافذ ندانسته واصرار به صدور پروانه جدید به نام ناظر جدید دارد.

• معضلی که در اینجا وجود دارد این است که مالک بعد از صدور رای کمیته داوری به دنبال پیرو پروانه و انتخاب ناظر جدید نمی رود و یا اگر ناظر انتخاب کند به دنبال پیرو پروانه نرفته و اقدام به ادامه عملیات ساختمانی می کند و ناظر قدیم هم به خیال اینکه دیگر مسئولیتی دراین خصوص ندارد به ساختمان سر نمی زند. در پروژه ای در منطقه  کامرانیه تهران در سالهای 91 و 92 در طی مراحل تعویض ناظر که از روی فونداسیون انجام گرفت دربین همین تعویض بین الناظرین ساختمانی 12 طبقه ساخته شد و ناظر قدیم با این تصور که تعویض شده است دیگر به ساختمان سرکشی نکرد و  تمام اتفاقاتی که حین ساخت افتاده بود به گردن ناظر قدیم افتاد چون دانش حقوقی درستی نسبت به این موضوع نداشت.

بنابراین لازم است ناظرین بعد از رای کمیته داوری ؛ تا صدور پیرو پروانه و درج نام ناظر جدید در آن از مسئولیت خود غافل نشوند و مالک را تحت فشار قرار دهند تا پیگیر انتخاب ناظر جدید و صدور پروانه جدید شود.

موضوع مهم بعدی که بارهای سئوال شده است و اهمیت دارد این است که اگر مهندس ناظری از شورای انتظامی محرومیت بگیرد آیا نسبت به کارهای گذشته خود مسئولیتی دارد یا خیر؟

درپاسخ به این سئوال باید گفت که اگر مهندس ناظری هر گونه محرومیتی از شورای انتظامی بگیرد حتی محرومیت دائم ؛ ادامه نظارت ساختمانی های تحت نظارتی که از قبل به وی ارجاع گردیده است بلامانع می باشد.که این موضوع در تبصره ذیل ماده 23 آیین نامه ا جرایی قانون نظام مهندسی به صراحت توضیح داده شده است .برای شرکت هایی هم که انحلال پیدا کرده اند وظیفه نظارت کارهای قبل بر عهده مدیر عامل شرکت می باشد .

• موضوع بعدی که لازم به ذکر است، بحث عدم پرداخت خسارت به مهندسان توسط شرکت های بیمه ای می باشد.این شرکت ها بر اساس یک ماده قانونی که جزء قانون عمومی بیمه می باشد ودر بخشنامه های شورای عالی بیمه هم ذکر گردیده است و میگوید چنانچه بیمه گزار از قانون تخلف نماید، بیمه گر ملزم به پرداخت خسارت نمی باشد.؛ از پرداخت خسارت سر باز می زنند. این قانون در پشت بیمه نامه های شخص ثالث خودرو هم نوشته شده است.اما تعدادی از شرکت های بیمه ای از جمله بیمه ایران؛ باتوجه به رقابت بین خود و بالا رفتن تعداد مشتریان و اعتبار ؛ این گونه خسارات را پرداخت میکنند.در پرونده ای که مهندس ناظر به دلیل دخالت در امور خارج از صلاحیتش محکوم شده بود و بیمه نامه از شرکت بیمه ای دیگری داشت؛ آن شرکت از پرداخت خسارت به ناظر به استناد ماده قانونی ذکر شده امتناع کرد.اما شرکت بیمه ایران کلیه خسارات بیمه گذاران خود را پرداخت می کند حتی اگر فرد بیمه گذار مقصر باشد.

در خصوص کارگران افغانستانی ؛ شرکت های بیمه به سازندگان در بیمه نامه های مسئولیت کارفرما در قبال کارگران ؛ خسارتی پرداخت نمی کند اما به دلیل آنکه مهندسین ناظر و طراح، اختیاری در خصوص این کارگران ندارند ؛ شرکت های بیمه در صورت بروز حادثه به ناظرین و طراحان در بیمه نامه های مسئولیت مهندسی خسارت پرداخت می کنند.

در خصوص کارگران و اتباع غیر ایرانی فاقد مجوز کار و همچنین کارگران زیر 18 سال سن و بالای 62 سال هم در صورت بروز حادثه ، خساراتی از طرف شرکت های بیمه ای به کارفرمایان پرداخت نمی شود .

قابل ذکراست که گاهاً مشاهده میشود کارفرمایان درصورت بروز حادثه منجر به فوت برای کارگران افغانستانی فاقد مجوز و صلاحیت کار ؛ فرد متوفی را به عنوان شخص ثالث معرفی می کنند تا بتوانند از این طریق خسارت از بیمه دریافت و به خانواده متوفی پرداخت کنند که این کار غیر قانونی بوده و در صورت آشکار شدن موضوع ،تخلف بوده و  پیگرد قانونی دارد .

موضوع مهم بعدی در خصوص حوادث اتفاق افتاده درساختمان بوده که مهندس ناظر هم بعد از حادثه، به دادگاه احضار شده و مورد بازخواست قرار گرفته است.سپس ناظر در دادگاه مواردی را اقرار کرده است که بر علیه خودش میباشد.طبق قانون اقرار یعنی اعلام بر علیه خود . لازم به ذکر است که انکار پس از اقرار هم مسموع نیست یعنی اینکه اگر حرفی را اقرار کردید در محاکم قضایی قابل انکار نمی باشد . اقرار در محکمه بالاترین دلیل است الاقرارُ سید الدلایل. در موارد بسیاری ناظرین در دادگاه به دلیل تحت فشار قرار گرفتن اقرار به مواردی می کنند و مسئولیت را بر عهده می گیرند که بعداً باعث بروز مشکلات حقوقی برایشان می شود.به عنوان مثال در پرونده یوسف آباد که ساختمان همسایه ریزش کرد و کاملاً تخریب گردید اما خسارت جانی نداشت به دلیل  اقرار نادرست و نابجای ناظر ؛ که بیان کرده بود تمامی کارها با هماهنگی وی انجام شده بود ؛ قاضی 100% خسارات را به پای او نوشت و او را مقصر اعلام کرد.اما بعدها با پیگیری و ارائه لایحه دفاعیه و اعتراض به رای  دادگاه به 50% تقلیل پیداکرد.

هرگاه در دادگاه احضار شدید ، هیچگاه به مسئولیت خود اقرار نکنید.

• چون قاضی می تواند کل مسئولیت را بر عهده شما بیاندازد.لازم است در دادگاه مسئولیت هایی را که به آن متهم هستید انکار کنید.تحت هیچ فشار و تهدیدی نباید به مسئولیتی که به آن متهم شده اید اقرار کنید.در صورتی که نمی توانید درست دفاع کنید لازم است با وکیل حرفه ای مشورت کرده و از او کمک بخواهید تا در دادگاه حضور پیدا کرده و از شما دفاع کند .

یکی از نکاتی که قضات از آن استقبال کرده و می تواند به ناظر کمک کند دادن دستور کارهای به موقع و در زمان موثر به سازندگان و مالکین می باشد که می تواند ناظر را از اتهام نجات دهد . قضات حتی گاهاً به گزارشات ارائه شده هم نگاه نمی کنند و این دستور کار است که از نظر قضات اهمیت دارد. اگر مالکین و سازندگان دستور کار را از ناظر تحویل نگرفتند باید ناظر آن را برای وی اظهار نامه قضایی کند.حتی اگر شهرداری ها هم از گرفتن گزارشات امتناع کردند لازم است اظهار نامه قضایی را به نام شهردار منطقه نوشت و به شهرداری ارسال نمود.

مهندسین ناظر لازم است بدانند که از لحاظ وزن قانونی از شهرداری منطقه و ناحیه وزین تر و بالاتر می باشند.

به همین دلیل وقتی مهندس ناظر اصطلاحاً اگر با شهرداری کُشتی بگیرد می تواند شهرداری را خاک نماید.ضمن اینکه ابتکار عمل دراین بازی در دست مهندس ناظر می باشد یعنی اینکه اگر ناظر گزارشات مرحله ای و توجیهی خود را به موقع به شهرداری ارسال نماید معنی و مفهوم آن این است که ناظر به شهرداری دستوراتی می دهد و شهرداری را موظف به انجام یک سری تکالیف می کند.در نتیجه مهندس ناظر درصد احتمال پیروزی بیشتری از شهرداری خواهد داشت.

متاسفانه ناظرین به دلیل عدم آگاهی از مسائل حقوقی و چگونگی نحوه نگارش گزارشات و دستورکارها، در اکثر مواقع مغلوب شهرداری ها شده و مقصر اعلام می شوند و شهرداری تبرئه می شود.

مهندس ناظر باید بداند که چگونه و چه موقع از ابزار های حقوقی استفاده نماید.حتی ناظر می تواند در صورتی که شهرداری ها اقدامی در خصوص گزارشات ارائه شده به عمل نیاورند با دادستان مکاتبه کرده و با شرح گزارش از وی بخواهدتا به موضوع رسیدگی نماید.