بازخوانی پرونده سقوط کارگر از نرده بان ، پرونده تائیدات خارج از صلاحیت مهندس محاسب ، نحوه گزارش نویسی سفتکاری برای مواردیکه هنوز سقف های طبقات به اتمام نرسیده ، بازخوانی پرونده ای که ناظر ۱۰۰ درصد تقصیر گرفت ، روانشناختی در نظارت و چگونگی سخت گیری ناظر

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

بازخوانی یک پرونده ( تبرئه مهندس ناظر بعلت ارسال گزارش صحیح در موعد و ارتباط با کارشناسان پرونده ، محکومیت شهرداری )

حادثه­ مربوط به اوائل سال 1394 است در این پرونده مالک پس از اخذ پروانه ساختمانی اقدام به گودبرداری که حدود 5 متر بود، می کند. ساختمان در منطقه قلعه حسن خان تهران (شهر قدس) واقع شده بود.

مالک در زمان اجرای فونداسیون برای دسترسی به کف گود از یک نردبان ناایمن استفاده می کند نردبان مذکور فاقد استاندارد لازم بوده به طوری که فاصله پله های آن زیاد، بدون حفاظ، بدون پاگرد و لق بود.  ضمنا نردبان از یک پروفیل ضعیف ساخته شده و فاقد استحکام لازم نیز بود.

مهندس ناظر، یک هفته قبل از وقوع حادثه، گزارشی را به شهرداری شهر قلعه حسن خان ارسال کرده و رونوشت آنرا به سازمان نظام مهندسی تحویل می دهد و در گزارش خود به صراحت به ناایمن بودن نردبان و جزئیات اشکال آن اشاره کرده و در پایان گزارش، دستور توقف عملیات اجرایی را به جهت اصلاح این نردبان درخواست می کند.

پس از یک هفته، کارگری در حین تردد از روی نردبان سقوط کرده و روی آرماتورهای فونداسیون می افتد و فوت می کند

• پرونده با شکایت اولیای دم به دادسرای کیفری می­رود، ناظر ساختمان اقدام به تهیه لایحه دفاعیه ای می کند و ضمن الصاق گزارش خود به لایحه، آنرا تحویل کارشناس پرونده داده و در مورد گزارش خود با کارشناس صحبت می کند تا ثابت نماید در این حادثه بی تقصیر است چرا که به وظیفه نظارتی خود مطابق مقررات و آیین نامه ها عمل کرده است بنابراین با ارائه این لایحه دفاعیه، ناظر در کارشناسی یک نفره تبرئه می شود اما شهرداری محترم قلعه حسن خان 20 درصد تقصیر گرفت به این علت که به گزارش مهندس ناظر توجه نکرده و هیچگونه اخطاری به مالک نداده است تا عملیات ساختمانی متوقف شود و مالک ملزم به اصلاح موارد ناایمن (نردبان غیر استاندارد) گردد. کارگر متوفی نیز 10 درصد مقصر شناخته شد. سازنده هم 70 درصد تقصیر گرفت.

پس از ابلاغ نظریه کارشناس یک نفره، شهرداری به این نظریه اعتراض گذاشت بنابراین پرونده به کارشناسی سه نفره ارجاع شد، ناظر ساختمان مجددا همان لایحه دفاعیه را به هر سه کارشناس تحویل داد و با آنها در خصوص انجام وظیفه خود بطور کامل گفتگو کرد در نتیجه ناظر در کارشناسی سه نفره هم تبرئه گردید  و همان نظریه کارشناسی اول توسط هیات کارشناسی سه نفره نیز تائید شده و حکم، قطعی شد

این پرونده نکته ای داشت و آن اینکه شهرداری می توانست به جهت عدم معرفی مجری ذیصلاح تقصیر بیشتری دریافت کند همچنین به این دلیل که در منطقه قلعه حسن خان ارجاع کار مهندسی از سوی سازمان نظام مهندسی وجود ندارد بنابراین سازمان از این مقوله خارج می شود در نتیجه اگر چنانچه در لایحه دفاعیه به موضوع مجری، مطابق مبحث دوم مقررات ملی ساختمان اشاره می شد کارشناسان، پرونده را از آن زاویه نیز بررسی می کردند.

این پرونده حواشی هم داشت که شهرداری قلعه حسن خان، ناظر را تهدید کرده بود تا هیچ کار نظارتی به ایشان واگذار نکند که این عمل شهرداری غیر قانونی بوده و ناظر از طریق بازرسی شهرداری این موضوع را پیگری کرد.

 

بازخوانی یک پرونده : ( محکومیت مهندس محاسب بعلت طراحی نقشه، خارج از صلاحیت حرفه ای )

در سال 1390 سازنده پس از اخذ پروانه ساختمانی در پردیس ورامین اقدام به نصب اسکلت فلزی کرده و در حین ساخت، تغییراتی در اسکلت ایجاد می کند. مهندس ناظر ساختمان ضمن ارائه یک گزارش از مالک می خواهد تا با مراجعه به مهندس محاسب نسبت به اخذ تائیدیه برای قسمتهای تغییر یافته اقدام کند. تغییرات ایجاد شده شامل جابجایی ستونها و افزایش دهانه تیر ها بود. از آنجا که این تغییرات به لحاظ محاسباتی مشکلی نداشته اما بدلیل توافق مالی با مالک،  مهندس محاسب از تائید آن خودداری می کند. تا این که مالک تصمیم می­گیرد مهندس محاسب را تعویض نماید، بنابراین با مراجعه نزد یک مهندس محاسب پایه دو که صلاحیت انجام این کار را نداشته، (ساختمان 8 طبقه)  درخواست تائید تغییرات مذکور را می دهد. مهندس محاسب جدید نیز با بازبینی طرح، نقشه های جدیدی طراحی کرده و مهر امضا می نماید. شهرداری پردیس ورامین هم مدارک را تحویل گرفته و به صلاحیت مهندس محاسب دقت نمی کند، تا اینکه در معاونت معماری و شهرسازی متوجه می­شوند که طراح نقشه های جدید، صلاحیت انجام اینکار را نداشته بنابراین ضمن اخطار به مالک جهت تعویض مجدد مهندس محاسبش، علیه مهندس محاسب نقشه های مذکور در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی طرح شکایتی می کنند.

مهندس محاسب پایه دو محکوم به محرومیت از پروانه اشتغال به مدت 3 ماه می گردد مالک نیز مجبور می شود با محاسب دیگری برای تهیه نقشه مجددا توافق کند  

از این حکایت نتیجه می­گیریم قبل از قبول هر کاری در هر رشته از ساختمان (طراحی، نظارت و اجرا) میبایست به داشتن صلاحیت که در آیین­نامه اجرایی و قانون نظام مهندسی مشخص شده دقت نماییم

لازم به ذکر است که در بعضی از استان­ها مساحت زیربنای مربوط به صلاحیت مهندسین با هم متفاوت است و منطبق بر قانون نظام مهندسی نیست

یکی دیگر از موضوعاتی که بسیار متداول می باشد شروع مرحله جدیدی از عملیات توسط سازنده، قبل از اتمام مرحله قبلی است که نحوه گزارش نویسی این مراحل برای ناظرین جای سوال است. بعنوان مثال در ساختمانی که هفت سقف دارد سازنده در زمان اجرای سقف چهارم تصمیم می گیرد از طبقات پایین، عملیات سفتکاری را نیز شروع کرده و در حین عملیات سفتکاری، اقدام به جابجایی تیغه ها و بر خلاف نقشه های مصوب اقدام به آجرچینی کند

 در چنین شرایطی ناظر ساختمان موظف است در قالب گزارش سقف طبقه چهارم اینگونه گزارش نماید که: “مالک آرماتوربندی، قالب­بندی و تیرچه بلوک سقف طبقه چهارم را اجرا کرده و سقف طبقه چهارم آماده بتن­ریزی است (قبل از پوشش میلگردها توسط بتن) ضمنا مالک در طبقات پایین­تر اقدام به عملیات تیغه­چینی نموده است که مغایر با نقشه های مصوب به این شرح می باشد …”

نکته حائز اهمیت این است که این گزارش می بایست بموقع و به محض مشاهده تخلف همزمان با گزارش سقف چهارم ارسال شود نه اینکه پس از اتمام کلیه سقفها گزارش گردد. همچنین دقت شود که گزارش تخلف سفتکاری قبل از اتمام مرحله اجرای سقفها می بایست با عنوان گزارش سقف مورد نظر نوشته شود نه با عنوان گزارش سفتکاری. این وظیفه در ساختمانهای تک ناظره برعهده همان تک ناظر بوده و در ساختمانهایی که ناظر معماری وجود دارد بر عهده ناظر معماری است که آنرا به ناظر هماهنگ کننده اطلاع دهد. بنابراین تصور برخی ناظرین معماری که گمان می کنند مسئولیتشان پس از اتمام سقفها شروع می شود، تصور اشتباهی است

بازخوانی پرونده : ( محکومیت مهندس ناظر بعلت اقرار علیه خودش در دادگاه )

در سال 1394 در منطقه­ ملاصدرا ی تهران، در یکی از کوچه­ های جانبی، ساختمانی پس از انجام عملیات گودبرداری و اجرای فونداسیون بعلت عدم اجرای سازه نگهبان اصولی و استاندارد توسط سازنده باعث نشست ساختمان پلاک ضلع غربی شد بطوری که کاشی و سرامیک­ سرویس­های بهداشتی، دیوارهای پذیرایی و اتاق­های مجاور ترک خورد، همچنین دربِ سرویس­های بهداشتی و درب ریموت دار پارکینگ باز و بسته نمی­شد. مالکین واحدهای این ساختمان اقدام به طرح شکایت در دادگاه حقوقی می کنند و کارشناس رسمی دادگستری جهت تعیین مبلغ خسارت معین می گردد هزینه اصلاح این مشکلات توسط کارشناس حدود 80 میلیون تومان براورد شد، همچنین مسببین خسارت نیز بدون مشخص کردن سهم تقصیر توسط ایشان اعلام گردید و تعیین میزان تقصیر در نظریه کارشناسی به شخص قاضی واگذار شد (بعضی کارشناسان رسمی دادگستری صلاحیت تعیین میزان تقصیر را ندارند)

 قاضی در جلسه اول دادرسی، ناظر، سازنده و صاحب زمین را به دادگاه احضار کرد.

• در این پرونده ناظر ساختمان اضطراب داشت و بدون هیچگونه دریافت مشاوره ای به دادگاه رفت. سازنده نیز در دادگاه با مهندس ناظر با احترام فراوانی رفتار می­کرد

قاضی از مهندس ناظر سوالی پرسید: «آقای مهندس ناظر شما در جریان کارهای این آقا (سازنده) بودید یا خیر؟»

 ناظر پاسخ داد: «بله من دقیقاً تمام این موارد را می­دانستم و با هماهنگی بنده عملیات اجرایی انجام شده و من کاملا در جریان این قضایا هستم. اما به مبلغ 80 میلیون تومان که کارشناس براورد کرده اعتراض دارم، چرا که درب، دیوار و کفِ ترک خورده با مبلغ 10 میلیون تومان قابل اصلاح است»

قاضی به استناد این اقرارِ مهندس ناظر، 100 در صد خسارت را به ایشان تخصیص داد و به ایشان اخطار داد که در بحث ریالی و براورد خسارت دخالت نکند

همانطور که بارها گفته شده است اقرار بالاترین دلیل است. ناظر ساختمان در این پرونده اشتباه بزرگی کرد، ایشان می بایست قبل از ورود به دادگاه با کارشناس پرونده گفتگو می کرد تا جزءِ عوامل وقوع خسارت بشمار نرود همچنین از آنجا که ادامه عملیات ساختمانی میبایست تحت نظارت او انجام بگیرد و سازنده مجبور بود تا پایان کار تمام عملیات را با هماهنگی و مجوز ناظر انجام دهد بنابراین ضمن صحبت با سازنده، ایشان را مجاب می نمود تا کلیه تقصیر را برعهده بگیرد در غیر اینصورت می توانست در دادگاه اعلام کند که این مجموعه، عوامل سازنده بسیاری دارد بنابراین سازنده بعنوان مسبب اصلی عامل وقوع خسارت است همچنین میباست اعلام می کرد که کلیه اخطارها و عواقب اجرای غیر اصولی گودبرداری را به صورت شفاهی به سازنده ابلاغ کرده است

مالک قبل از صدور رای به مهندس ناظر این اطمینان را داده بود که خسارت را شخصا پرداخت خواهد کرد اما پس از این که رأی بدوی صادر شد، مالک از پرداخت خسارت خودداری نمود بنابرین ناظر با دریافت مشاوره از جناب مهندس میررضوی به رای بدوی اعتراض کرده و با ارائه لایحه دفاعیه ای سهم تقصیر خود را به 50 درصد تقلیل داد. اما موفق به تبرئه خود نشد که تنها دلیل این موضوع اقرار اشتباه در دادگاه بود.

• در علم حقوق مهندسی بحثی با عنوان روانشناختی در نظارت و نحوه سخت­گیری مهندسین ناظر، وجود دارد. یک مشکل جدی که مهندسین ناظر دارند رودرواسی­شان با مالک یا سازنده است که این عامل باعث می شود مهندسین ناظر از ارسال گزارشات مرحله­ای و تخلفات سازنده پرهیز نمایند. زمانیکه ناظر با مهربانی برخورد کند، سازنده و مالک نسبت به ایشان جسور خواهند شد.

نقل قول خاطره ای از جناب آقای مهندس میررضوی در مورد سختگیری در کارگاه

«در سال 72 یا 73 بنده سرپرست کارگاه یک شرکت پیمانکاری بودم، این شرکت یک قراداد دولتی از وزارت علوم در مشهد کیلومتر 18 جاده سنتو گرفته بود. پروژه پژوهشکده بسیار بزرگی بود که قریب به 7 کیلومتر باید دیوار محوطه اجرا می­شد، همچنین پروژه شامل محوطه سازی، احداث چند ساختمان اداری و آزمایشگاه و … سرجمع حدود 6000 متر مربع ساختمان نیز بود. در اواسط کار، سرپرست کارگاه قبلی به دلایلی از مشهد به تهران منتقل شد بنابراین از من که یک مهندس جوان تازه فارغ­التحصیل بودم درخواست کردند تا سرپرست این کارگاه باشم

هفته­ ای حدود 40 میلیون تومان به حساب من جهت هزینه کارگاه از سوی شرکت واریز می شد اکیپ­های زیادی آنجا فعالیت می­کردند، گروهی مشغول اجرای دیوار محوطه بودند، آهنگری نرده­های دیوار محوطه را کار می­کرد، یک گروه دیگر شناژ زیر دیوار محوطه را اجرا می کرد، و گروه های دیگری که در اجرای ساختمان فعال بودند و …

در حین کار متوجه چند نکته شدم، که سرپرست کارگاه قبلی با اینکه وضع مالی کارگاه خوب بود اما حقوق کارگران را با تاخیر سه ماهه پرداخت می کرد و آنها را کاملاً در تنگنا قرار می داد که مجبور شوند کار کنند، گاهی به سختی به آنها مساعده می­داد. که من دلیل این موضوع را درک نمی کردم

پس از آنکه چند روزی از شروع به کارم گذشت کارگران برای چاپلوسی نزد من آمده و درخواست پول کردند. من هم از روی مهربانی با حسابدار صحبت کردم تا با کارگران تسویه کند

• به هر حال وقتی دیدم کارگران گریه و زاری می­کنند دلم به رحم آمد و قانونی گذاشتم که هر هفته با آنها تسویه حساب کنم همچنین در مورد کیفیت و کمیت غذای آنها نیز تجدید نظر کردم و دستور دادم مقدار غذای کارگران افزایش پیدا کند پس از مدتی کارگران در کارگاه جسور شده بودند و تن به کار نمی داند و حتی به غذایی که می گرفتند معترض بودند تا اینکه جسارت و توهین از طرف کارگران به سمت من شروع شد و در آن چند ماهی که آنجا بودم واقعاً از دست کارگران به ستوه آمدم

 من تصور می­کردم با خدمت کردن می­توانم بر کارگران مسلط شوم اما اینطور نبود. به هر حال با مدیرعامل تماس گرفتم و به بهانه دل تنگی تصمیم گرفتم کارگاه را تحویل سرپرست کارگاه قبلی دهم در این بازه زمانی چهار الی پنج روزی که قرار بود کارها را تحویل دهم روزی با سرپرست کارگاه قبلی در محوطه کارگاه قدم می­زدم و دیدم همان کارگران که قبلاٌ پشت سر این سرپرست کارگاه توهین می­کردند شروع به چاپلوسی نمودند چون او را می­شناختند و می دانستند که قرار است چگونه رفتار کند. بنابراین به این نتیجه رسیدم که مهربانی بیش از حد باعث جسارت طرف مقابل می شود.»

مدیریت در کارگاه از موضوعات مهم در کار نظارت است بارها دیده شده ناظرینی که با مهربانی رفتار نموده اند همان سازنده ها و مالکین نسبت به ایشان جسور شده و علیه ناظر در دادگاه و شورای انتظامی شکایت کرده اند.