مسئولیت نظارت عالیه در نظام فنی و اجرایی ، مسئولیت مدیر عامل یک شرکت حتی پس از تعویض آن ، شرح مسئولیت نظام مهندسی و شهرداری در تائیدات نقشه ها ، ممنوعیت اتصال فاضلاب باران به اگوی شهری ، نحوه گزارش ناظر برای ساختمان هایی که بدون اخذ پایانکار اقدام به بهره برداری می کنند ، تبعات انعقاد قرارداد نظارت و طراحی برای شرکت ها با نرخ بیشتر از تعرفه سازمان ، شرح کروکی قضایی مربوط به چاله ها در جاده ها و اتوبان ها که باعث خسارت می گردند

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

مسئولیت نظارت عالیه در نظام فنی و اجرایی

نظارت عالیه فی نفسه و معمولا در محاکم قضایی تقصیر نمی گیرد مگر آنکه شخص ناظر عالیه، مکاتبات، دستورکار و یا صورت جلساتی باکارفرما و یا پیمانکاران که طرفین قرارداد می باشند تنظیم و یا امضا نماید و این صورتمجالس تنظیم شده در جایی ثبت شده باشد ؛ واین صورت مجالس در زمان احداث ویا درسالهای بهره برداری بار فنی و یا بارایمنی داشته ، و خسارات جانی و مالی در پی داشته باشد، در این شرایط نظارت عالیه درصد تقصیر می گیرد. به عنوان مثال در پرونده ای که قبلا بازخوانی شده بود، صورت جلسه تنظیمی ما بین نماینده کارفرما و مدیرعامل یک  شرکت، در خصوص اتصال قنات قدیمی و شبکه فاضلاب برجی در تهران که در زمان بهره برداری و بازگشایی؛ قنات برگشت آب داشت و دو نفر کشته شدند ونظارت عالیه دراین پرونده جزء مقصرین شناخته شدند.بنابراین دوستان و همکاران نباید این تصور را داشته باشند که سیستم نظارت عالیه یک محیط امنی می باشد چون تنظیم صورت مجالس نابجا میتواند  تبعات حقوقی در پی داشته باشد .

 

مسئولیت مدیرعامل یک شرکت مهندسین مشاور و پیمانکاری  حتی پس از تعویض آن

در شرکت های  حقوقی نظام مهندسی که دارای پروانه حقوقی در امر نظارت و طراحی و محاسبات و حتی مجری می باشند ، در صورت بروز هرگونه حادثه ای مدیر عامل باید پاسخگوی تمام مسئولیت های حقوقی و مالی آن باشد و اگر مدیر عامل به هردلیلی عوض شده و یا در دسترس نباشد و یا حتی گردن نگیرد ، متاسفانه مدیر عامل جدید مسئولیت بر گردنش است و باید در محاکم قضایی پاسخگو باشد .

بازخوانی پرونده نشست ساختمانی در شمال شرق تهران و محکومیت مدیر عامل شرکت حقوقی

در پروژه ای د رمحدوده شمال شرق تهران که نظارت آن را یک شرکت حقوقی بر عهده داشت ، و درهمان  سال  در 4طبقه و8 واحد موفق به اخذ پروانه می شود .این ساختمان در سال 1389 بعد از اتمام کار، پایانکارش صادر شده و مدیر عامل شرکت حقوقی که نظارت پروژه را بر عهده داشت در سال 1390 عوض می شود. البته مدیر عامل سوری بوده و در واقع صاحبان شرکت اشخاص دیگری بوده اند .به همین دلیل هر اتفاقی در زمان آنها بیافتد باید جوابگو باشند .متاسفانه ساختمان در سال 1391  به دلیل نزدیکی به بسترقدیمی  رودخانه جاجرود،ووجود خاک دستی در محدوده این زمین ؛ زیر بستر فونداسیون شروع به نشست  نامتقارن می کند.

پس مهندس ناظر باید حواسش به خاک بستر فونداسیون باشد وهمچنین مهندس محاسب و آزمایشگاه ژئوتکنیک؛ که هرکدام می توانند علت و سبب حادثه باشند.این ساختمان د رحدود 1.5 سال بعد از بهره برداری نشست کرده به طوری که شناژهای سمت شمال شرقی بر اثر شدت نشست شکسته می شود وستونها به پائین کشیده میشوند و سقف کج شده و پوتر بتنی در سقفها دچار شکستگی می شوند و نما تخریب می شود . 

 

بهره بردار کننده ها بعد ازتماس با سازنده که متاسفانه با بی مهری وی مواجهه می شوند با مراجعه به دادگاه ،از سازنده طرح دعوا می کنند . با آمدن کارشناس رسمی در همان سال 91 هزینه احداث مجدد ساختمان را با مصالح نوساز تعیین می کند و در همان کارشناسی یک نفره، سازنده و ناظریعنی مدیر عامل جدید شرکت حقوقی را تقصیر می دهد . 20% ناظر و 80% سازنده را مقصر اعلام می کند .بعد از اعتراض به کارشناسی یک نفره ، پرونده به کارشناسی سه نفره ارجاع داده میشود ،که در این کارشناسی سه نفره ، سببها تغییر کردند، با بیان این عدله که مدیر عامل جدید در زمان احداث و پایان کار در این شرکت حضور نداشته و مدیر عامل قدیم مسئول می باشد .همچنین در این پرونده پای مهندس محاسب نیز باز شد که با ارائه مدارک و مراجعه به مبحث 7 توانست از این مهلکه نجات پیدا کند . در هرصورت درکارشناسی سه نفره ، مدیر عامل قدیم شخصاً 20%  و 10% شرکت حقوقی(به خاطر مهر شرکت ) و 50% هم سازنده  و آزمایشگاه مکانیک خاک(به دلیل اعلام تیپ2 نوع خاک) هم 20% تقصیر گرفت.  از نکات آموزنده این پرونده این است که  اگر در شرکت سهام دار نیستی، و به صورت  سوری مدیرعامل هستید  می بایست بدانید که  در خصوص خسارت ها و بدهی های دوران مدیریت  و حتی در تمام دوران بهره برداری از آن ، تا پایان مدت اعتبار بایستی جواب گو باشید.

بنابراین توصیه می گردد که زمانی مدیر عامل یک شرکت حقوقی بشوید که حتماً جزء سهامداران آن شرکت باشید.چون در صورتی بیمه حاضر به پرداخت خسارات می شود که اسم شما در داخل لیست سایر بیمه گذاران  در داخل بیمه نامه مسئولیت حرفه ای مهندسی آن شرکت  درج شده باشد .چون وقتی سهامدار نباشید و از شرکت خارج گردید اسم شما از لیست سایر بیمه گذاران مسئولیت حرفه ای مهندسی  حذف گردیده و بنابراین بیمه به شما خسارات پرداخت نخواهد کرد و کلیه هزینه ها و خسارات را باید از جیب خود پرداخت نمائید .

 

شرح مسئولیت نظام مهندسی در تائیدات نقشه ها

درطول سالهای اخیر در پرونده های قضایی مربوط به ساختمان پرونده ای وجود نداشته است که سازمان نظام مهندسی استانی ، بابت مهر زدن و کنترل مضاعف نقشه هاتقصیری گرفته باشد . از سال 91 بخش کنترل مضاعف سازمان نظام مهندسی استان تهران اقدام به زدن برچسب هولوگرام بر روی نقشه های محاسباتی نمود که عملاً چون مهرو امضاء نمیشد بنابراین مسئولیتی هم نداشت و معنی و مفهوم آن این بود که این نقشه کنترل گردید .شهرداری ها هم با توجه به مبحث دوم مقررات ملی ساختمان  و بر اساس ظوابط شهرسازی ، وظیفه اش کنترل اجمالی نقشه ها است و مسئولیت اصلی بر عهده مهندس محاسب و طراح میباشد . البته این را هم یادآور شویم که بر اساس بند 5 از ماده 15 قانون نظام مهندسی که می فرماید : نظارت بر حسن ا نجام خدمات مهندسی بر عهده سازمان نظام مهندسی می باشد، بنابراین کنترل نقشه ها هم جزء حسن انجام کار خدمات نظام مهندسی قراردارد و این بند از ماده مذکور می تواند برای سازمان نظام مهندسی چالش ایجاد نماید.اما در خصوص شهرداری ها که نقشه های معماری را مهرو امضاءمی کنند می شود به تبصره 7 ماده 100 استناد نمود.

 

بدین ترتیب در صورتی که نقشه های معماری که توسط شهرداری ها مهرو تائید می شوند درصورتی که در آینده مشکلی برای ساختمان پیش بیاید می توان بر اساس تبصره 7 ماده 100، شهرداری را به پای میز محاکمه کشاند .البته نمایندگان حقوقی و وکلای شهرداری ها در این گونه موارد به این قانون استناد نمیکنند و آنها کاملاً رندانه و زیرکانه به مبحث دوم قانون نظام مهندسی و به بند 5 ازماده 15 استناد می نمایند و این ادعا را دارند که نظارت بر حسن انجام کار خدمات مهندسی بر عهده سازمان نظام مهندسی می باشد نه برعهده شهرداری ها.بنابراین وکلا و نمایندگان حقوقی شهرداری ها بستگی دارد به اینکه در کدام محکمه و از چه جهتی بخواهند دفاع نمایند و سیاست آنها سیاست یک بام و دو هوا می باشد .

بنابراین نوع دفاع و توجه به ریزه کاری های حقوقی در محاکم قضایی است که می توان مهندس را محکوم و یا تبرئه نماید .

 

تفکیک آب  باران پشت بام از آبهای فاضلاب ساختمان

این موضوع بطور خاص در کلان شهر تهران بسیار جدی و ازموضوعا ت مهم می باشد .در سالهای 90و 91 بعد از بارش باران بطور ناگهانی حجم این آبهای باران و سرازیر شده ا ز پشت بام منازل، به داخل اگوی شهری وارد می شدواین لوله ها جوابگوی حجم  دبی کلان آب باران را نداشته و در بعضی نقاط شهر ازلوله های منهول آب بالامیزد و وارد خیابان های سطح شهر میشد .در پی بازدید مسئولین شهرداری از وضعیت منهول ها ؛ دستورالعملی صادر شد بر این مبنی که سازنده ها موظفند که آب باران را از طریق چاههای جذبی دفع نمایند ووظیفه مهندسان ناظر تاسیسات است که نظارت کامل بر این موضوع داشته باشد و درصورتی عدم اجرا توسط سازندگان و عدم گزارش به موقع ناظر، پرونده به شورای ا نتظامی ارجاع داده خواهد شد و حداقل سه ماه برای ناظر محرومیت د رپی خواهد داشت.بنابراین توصیه می شود کلیه مهندسان ناظر تاسیسات و ناظرین هماهنگ کننده حواسشان به این موضوع باشد و در هنگام اجرای فونداسیون به مالک در خصوص حفر چاه جداگانه برای آب باران تذکرات مکتوب داده شود و در صورت عدم حفر چاه ، ناظرین این فرصت را دارند تا مرحله نازک کاری این گزارش را به مرجع صدور پروانه ارائه دهند.

 

نحوه گزارش ناظر برای ساختمان هایی که بدون اخذ پایان کار اقدام به بهره برداری می کنند 

مواردی وجود داردکه مالکین در خصوص اخذ پایان کار اقدامی نمی نمایند و بدون آن اقدام به بهره برداری از ساختمان می کنند و اینگونه ادعا دارند که ساختمان را برای خود و اعضای خانواده ام ساخته ام و نیازی به اخذ پایان کار ندارم (ادعای واهی)و حتی نقشه های مصوب معماری را هم تغییر داده و مثلاً پارکینگ را مسکونی می کنند و یا پاسیو را می پوشانند .

دراین موارد ابتدا به بررسی آثار حقوقی آن می پردازیم و سپس یادآور می شویم که مهندس ناظر در این گونه موارد چه باید بکند و در گزارشاتش چه بنویسد:

پرونده های متعددی وجود دارد که مالک قبل از اخذ پایان کار اقدام به بهره برداری نموده و حوادثی اتفاق افتاده که منجر به محکومیت ناظر و درصد تقصیر گرفتن وی میشود .همچنین مواردی وجود دارد که عوامل شهرداری ناظر را مجبور به دادن پایان کار می نمایند در این گونه موارد ناظرین باید بدانند که دادن پایان کار به هیچ عنوان رافع مسئولیت آنها نمی باشد .ساختمانی که آسانسور آن قابل بهره برداری نیست و استاندارد نگرفته و پایان کار ندارد ؛ چگونه مالک در حال  بهراه برداری از آن است  ؟ بنابراین وظیفه مهندس ناظر است که طی گزارشی به شهرداری ؛ نداشتن استاندارد و غیر قابل بهره برداری بودن ساختمان را گزارش نموده و دستور خالی شدن از سکنه را به شهرداری بدهد.و یا حتی عدم نصب نرده برای راه پله ها و بالکن ها ( بنا به ادعای مالکین به دلیل مشکلات مالی فعلاً نرده نصب نشده است ) که درصورت بروز هرگونه حادثه ای درصورت عدم گزارش ناظر ، و عدم اشاره به اینکه مالک حق بهره برداری را ندارد ، مسئولیت بر گردنش خواهد افتاد .

بازخوانی پرونده سقوط کودک از بالکن بدون نرده

در پرونده خیابان شاپور که منجر به فوت یک پسر بچه یک ساله شد ؛ متاسفانه مالک بدون اخذ استاندارد آسانسور و نصب نرده راه پله و بالکن ها ، اقدام به بهره برداری ازساختمان نمود و یکی از واحد ها را رهن و اجاره داد که متاسفانه یک سال بعد پسر بچه ای از بالکن طبقه اول سقوط کرده و فوت می کند .متاسفانه دراین پرونده از طرف ناظر هیچ گونه گزارشی نشده بود و ناظر به این مورد توجه نکرده بود و 10% ناظر تقصیر گرفت.

 

بازخوانی پرونده قطع پای پسر بچه 10 ساله توسط آسانسور و محکومیت مهندس ناظر

پرونده دیگرمربوط به سالهای 89-88 در محدوده غرب تهران در منطقه 5 می باشد  که مالک یک آپارتمان 8 واحدی،که همکف آن تجاری بود و مالک قصد داشت  فعلا پایانکار نگیرد تا بتواند از شهرداری تخفیف عوارض شهرداری را بگیرد وتا آن زمان پایانکار نگرفته بود و واحد ها را به همان صورت رهن و اجاره داده بود بدون آنکه استاندارد آسانسور اخذ نماید.متاسفانه در حین استفاده از آسانسورتوسط پسر بچه حدود 10 ساله ،  آسانسور در بین یکی ازطبقات گیر کرده و این موضوع باعث ترس و وحشت او می شود و شروع به فریاد زدن کرده و از روی ترس شیشه عمودی درب ورودی آسانسور را میشکند که بتواند از آن خارج شود . متاسفانه در حین خروج از  درب شیشه ای که حدود 12 سانتیمتر عرض داشت ، فرد دیگری درداخل یکی از طبقات دکمه آسانسور را می زندو آسانسور حرکت کرده و پای پسر بچه قطع می گردد .خوشبختانه پسر بچه زنده می ماند اما پایش قابل پیوند نبود.

پرونده به دادگاه ارجاع داده می شود و پای سازنده وناظر به این پرونده باز می شود و متاسفانه به دلیل عدم صدور پایانکار و همچنین عدم گزارش ناظر ، دراین پرونده مهندس ناظر 20%  تقصیر گرفت و تاوان آن را پرداخت کرد.

حال چه باید کرد که مهندسین ناظر ما گرفتار چنین پرونده هایی در محاکم قضایی نشوند؟

راه حل : فرض کنیم که شما مهندس ناظر یک ساختمانی هستید که مراحل نازک کاری آن تمام شده است و آقای  مالک بدون اخذ پایانکارو بدون گرفتن تائیدیه استاندارد آسانسور و یا نصب نرده راه پله ها و بالکن ها و یا حتی بدون نصب اسکوپ سنگ نما و یا هر مورد نا ایمن دیگری ….  اقدام به بهره برداری نموده است .

شما به عنوان ناظر باید گزارشی را به عنوان گزارش نازک کاری به شهرداری تحویل دهید و متن گزارش باید به این صورت به شهرداری ارائه گردد مطابق متن ذیل :

به اطلاع شهرداری محترم می رساند که مالک بدون اخذ پایانکار و بدون اخذ استاندارهای لازم برای ساختمان از جمله اخذ استاندارد برای آسانسور و بدون نصب نرده های راه پله و بالکن ها و بدون اسکوپ سنگ نما و غیره…..اقدام به بهره برداری از ساختمان نموده که این ساختمان با توجه به معایب فوق قابلیت بهره برداری را ندارد و بهره برداری از آن ممنوع می باشد .لذا شهرداری محترم، خواهشمند است ساختمان را از سکنه تخلیه نمائید. در غیر اینصورت خسارات جانی و مالی وارد شده به بهره بردارکننده بر عهده شهرداری و مالک و بهره بردارکننده خواهد بود و این جانب در این زمینه هیچ گونه مسئولیتی نخواهم داشت .

توجه : در پایان باید گزارش “ خلاف دارد “  را بدهید وباید عنوان گزارش، نازک کاری باشد. و هرگز نباید گزارش اتمام  کار به شهرداری ارائه گردد. شش ماه بعد باید همین گزارش با همین متن به شهرداری اعلام گردد و درصورت عدم توجه ، مجدداً باید نامه تکرار گردد.تا اگر اتفاقی افتاد مهندس ناظر تقصیر نگیرد و درصد تقصیر ناظر به گردن شهرداری بیافتد.

 

تبعات انعقاد قرارداد نظارت و طراحی برای  اشخاص حقیقی و شرکت های حقوقی با نرخ بیشتر از تعرفه سازمان 

درصورتیکه حق الزحمه دریافتی بابت خدمات مهندسی تا سقف تعرفه ارائه شده توسط سازمان باشد کسی به شما کاری ندارد .و اگر با مالک قراردادی توافقی نوشته شود تا سقف تعرفه و حتی مقداری هم کمتر؛ شورای انتظامی کاری ندارد .اما اگر مبلغ دریافتی بالاتر از تعرفه باشد چه درنظارت و چه در طراحی ؛ این موضوع جرم انتظامی دارد و برحسب مورد شورای انتظامی از 3ماه تا 9 ماه محرومیت برای ناظر و یا طراح درنظر می گیرد.اما در مورد شرکت های حقوقی  که دفتر مهندسی دارند درصورتی که حتی توافقی؛ بیشتر از مالک حق الزحمه دریافت شود؛ دیده شده مواردی که سازنده و یا مالک به تعزیرات مراجعه نموده و با ارائه قرارداد فی مابین که بیشتر از تعرفه بوده است ، تعزیرات اقدام به پلمپ دفتر مهندسی نموده است .

 

شرح کروکی قضایی مربوط به چاله ها در جاده ها و اتوبان ها که باعث خسارت می گردند

این موضوع  به بحث رشته ترافیک مرتبط می شود .همیشه بحث دراین خصوص بودکه نظام مهندسی شامل 7 رشته می باشد یعنی شامل رشته های عمران ، معماری، تاسیسات برقی،تاسیسات مکانیکی ،نقشه برداری ، ترافیک و شهرسازی .که بیشتربحث ها درمورد آن 5 رشته ای بود که مربوط به نظارت میشد ومعمولاً در مورد ترافیک پرونده قضایی جدی دیده نشده است . اما ذکراین نکته مهم است و مواردی دراین زمینه وجود دارد .

به عنوان مثال درحین عبور از جاده و یا خیابان ماشین شما در چاله ای بیفتد  و یا تابلوهای تبلیغاتی را در جایی نصب میکنند که منشوردید شما طوری است که این تابلوها مانع دیدن تابلوهای اصلی می شود و دید شما را خراب کرده و باعث تصادف می شود .این مواردامکان شکایت دارد که  از طریق  کروکی قضایی امکان پذیر می باشد.

بازخوانی پرونده

درسال 89 دو خودرو سواری شامل یک دستگاه خودرو پراید و یک دستگاه پژو آردی که با هم فامیل بودند از سمت کرمانشاه به سمت تهران با سرعت 80کیلومتر (مطابق کروکی پلیس راه ) در حرکت بودند.حادثه درمحدوده اتوبان ساوه به سمت تهران اتفاق می افتد بدین صورت که  خودرو پراید دراتوبان ساوه به داخل چاله ای میافتد و باعث چپ شدن پراید می شود که متاسفانه هر سه نفر سرنشینان سواری پراید فوت می کنند.راننده پژو آردی با تماس به پلیس تصادف را گزارش داده و تقاضای کروکی قضایی می کند .(کروکی قضایی با کروکی معمولی فرق میکند . با کروکی های معمولی نمی توان از دست راهداری و شهرداری ها شکایت کرد باید حتماً کروکی ، کروکی قضایی باشد تا مورد توجه و بررسی محاکم قضایی قرار بگیرد )معمولاً افسر های مربوط به کروکی قضایی تعدادشان کم است و دیرتر به سر حادثه میرسند، بنابراین باید تقاضای افسری را بکنین که بتواند کروکی قضایی ترسیم نماید .  افسر کروکی قضایی وقتی سر صحنه تصادف حاضر شود محل چاله را در کروکی ترسیم نموده و ذکر میکند که دلیل چپ شدن خودرو به خاطر وجود چاله بوده است .و سپس با مراجعه به دادسرای کیفری می توان از دست شهرداری ها و یا اداره راه شکایت کرد.

حتی اگر حوادث منجر به فوت هم نشود فرض ماشین داخل چاله افتاده و کمک فنر آن شکسته و یا هر آسیب دیگر دیده باشد؛ ماشین را در گوشه ای نگهدارید و با تماس با پلیس ، تقاضای افسر کروکی قضایی نمایید تا از این طریق بتوان از شهرداری ها وراهداری خسارت گرفت .

حتی در خصوص تابلو های تبلیغاتی در صورتی که مانع دید رانندگان شوندو منشوردید شمارا ببندد و حادثه ای اتفاق بیافتد می توان در خصوص درخواست کروکی قضایی و نهایت شکایت و دریافت خسارت اقدام کرد.